BÁC HỒ – NGƯỜI PHÁT ĐỘNG PHONG TRÀO TẾT TRỒNG CÂY

Bác Hồ trồng cây đa tại Công viên Thống Nhất mở đầu Tết trồng cây do Người phát động, ngày 11-1-1960. (Nguồn: Bảo tàng Hồ Chí Minh).

 

“Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây

Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” [1].

     Nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Đảng và đón tết cổ truyền của dân tộc, ngày 28/11/1959, Bác Hồ phát động “Tết trồng cây”. Kể từ khi phát động phong trào trồng cây cho đến khi qua đời, mỗi năm, cứ tết đến, xuân về Bác lại nhắc nhở, động viên, vận động phong trào và tự mình trồng cây để làm gương.

     Ngay sau khi ra lời kêu gọi trồng cây, ngày 11/1/1960, Người tự tay trồng cây đa trong công viên Thống Nhất, mở đầu cho tết trồng cây. Bác xúc từng xẻng đất vun vào gốc cây đa. Trồng cây xong, Bác ngồi xuống mô đất nhỏ trò chuyện vui vẻ với mọi người. Bác nói “Chúng ta ra sức thi đua làm tốt việc xây dựng vườn hoa. Chúng ta làm đây là làm cho bản thân, cho con cháu mình. Mấy năm trước, nơi đây còn bãi rác, thế mà nay đã lên xanh. Rồi đây công viên hoàn thành, chiều chiều hay những ngày chủ nhật các cô các chú ra công viên hóng mát xem hoa, ngắm cây cỏ, vui chơi giải trí để rồi bắt tay vào công tác, sản xuất hăng hái hơn… Đây chính là vườn hoa của các cô, các chú và các cháu. Chúng ta phải trông nom bảo vệ cây cho tốt, Bác sẽ gửi phần thưởng cho đơn vị nào thi đua khá nhất”.

     Sau đó, ngày 19/1/1960, với bút danh T.L, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài Tết trồng cây đã thắng lợi bước đầu để biểu dương thành tích của các tầng lớp nhân dân, các địa phương miền Bắc như: Hà Nội, Thanh Hóa, Khu tự trị Thái – Mèo, Thái Bình, Hà Nam, Hải Dương, thanh niên Tây Bắc… Bác còn truyền đạt lại kinh nghiệm cho các địa phương khác.

     Mùa xuân năm 1963, với bút danh T.L, Bác Hồ lại viết bài Tết trồng cây. Bác tiếp tục động viên, biểu dương những địa phương, cá nhân đạt nhiều thành tích trong việc biến đất hoang, đồi trọc thành rừng cây. Bác nêu ý nghĩa to lớn của tết trồng cây: “Bà con xem, do Tết trồng cây, mà đất nước ta càng thêm xinh tươi, nhân dân ta càng thêm giàu có” [2].

     Năm 1964, Cũng với bút danh T.L, Chủ tịch Hồ Chí Minh lại viết bài Ngày xuân vui tết trồng cây. Nơi nơi phấn khởi, người người thi đua. Người khen ngợi tết trồng cây ở miền Bắc đã trở thành phong trào quần chúng rộng khắp, với những tấm gương điển hình ở Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh: “Trong ba năm qua, Tết trồng cây đã có kết quả rất khá. Theo con số thấp nhất thì miền Bắc cũng đã trồng được độ 30 triệu cây ăn quả, cây lấy gỗ, cây phong cảnh…

     Vì có lợi ích thiết thực cho nhân dân mà Tết trồng cây đã trở thành một phong trào quần chúng rộng khắp. Có những gương rất cảm động như:

     Cụ Vũ Văn Lân ở Hưng Yên, tuy đã 104 tuổi, cụ vẫn trồng được hơn 100 cây, cây nào cũng tốt. Cụ còn đôn đốc con cháu ra sức trồng cây.

     Anh Cao Xuân Nhì ở Vĩnh Phúc, 21 tuổi, tuy mù cả hai mắt, trong ba năm qua đã mò mẫm trồng được gần 6.000 cây” [3].

     Bác cũng khen ngợi nhiều nơi đã “biến đồi trọc thành vườn cây”, trồng được hàng triệu các loại cây mít, xoan, chè, bạch đàn… và trồng xen kẽ hàng chục vạn bụi sắn, hàng triệu gốc dứa…

     Trồng cây không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế mà còn mang lại lợi ích về môi trường và văn hóa. Bác viết: “Chỉ tính theo con số rất… nếu mỗi người chỉ trồng một cây và chăm bón cho tốt, thì mỗi năm có 12 triệu cây tốt. Độ 10 năm, thì trong làng mạc và bên đường cái khắp miền Bắc ta ít nhất cũng sẽ có 120 triệu cây tốt. Cứ tính theo giá rất rẻ, mỗi cây là 3 đồng, thì chúng ta sẽ giàu thêm 360 triệu đồng”… [4].

     Mùa xuân năm 1965, Bác viết bài Năm mới, hãy nhiệt liệt tổ chức Tết trồng cây. Mở đầu với hai câu thơ:

“Mùa xuân là tết trồng cây,

Làm cho đất nước càng ngày càng xuân” [5].

     Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, phong trào tết trồng cây đã được đông đảo các tầng lớp nhân dân ta nhiệt tình hưởng ứng. Sau 5 năm (1960 – 1965), “miền Bắc nước ta đã trồng được hơn 375 triệu cây các loại. Ngoài ra, còn có hơn 200 triệu cây bảo vệ đê ở vùng biển… Nhiều nơi gương mẫu như các hợp tác xã: Lạc Trung, Ngọc Long, Vinh Quang…” [6].

     Để kịp thời động viên, khuyến khích những người có thành tích trong phong trào trồng cây, Bác Hồ đã tặng huy hiệu của Người cho các cá nhân có thành tích trồng cây xuất sắc. Khi đọc các bài báo của trung ương và địa phương, có đăng những tấm gương người tốt về trồng cây, Bác thường đánh dấu lại và thưởng huy hiệu của Người. Ví dụ, bài Người xã viên trăm cây, nêu gương cụ Đỗ Đăng Hòe, xã viên Hợp tác xã An Trường, Ứng Hòa, Hà Đông, 61 tuổi đã trồng được 110 cây nhãn trên hai bờ mương. Bác đã dùng bút chì đỏ đánh dấu lại và thưởng huy huy cho cụ. Bài Trồng 73 cây đều sống, Bác nêu gương cụ Chu Duy Sỹ 60 tuổi ở xã Nguyệt Đức, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Yên, tích cực trồng và chăm sóc cây, Bác dùng bút chì xanh đánh dấu bằng chữ hán và thưởng huy hiệu cho cụ…

     Bác Hồ không chỉ kêu gọi nhân dân trồng cây mà Bác còn nhắc phải chăm sóc, bảo vệ cây “trồng cây nào tốt cây ấy” [7]

     Mùa xuân năm 1969, Bác cũng viết về Tết trồng cây. Bác viết: “Ngày nay, đồng bào ta ai cũng hiểu rõ trồng cây gây rừng có ích lợi to lớn cho kinh tế và quốc phòng. Vì vậy, Tết trồng cây là ngày mở đầu cho việc trồng cây suốt cả năm, đã trở thành một tục lệ tốt đẹp của nhân dân ta” [8].

     Bác không chỉ nêu rõ giá trị của việc trồng cây, gây rừng mà còn chỉ rõ những hậu quả và thiệt hại khi chặt phá rừng bừa bãi, khai thác không hợp lý sẽ ảnh hưởng đến khí hậu, ảnh hưởng đến sản xuất, ảnh hưởng đến đời sống rất nhiều và nếu rừng kiệt thì không còn gì và mất nguồn nước thì ruộng mất màu, gây ra lụt và hạn hán. Chính vì thế, Bác ví rừng là vàng và căn dặn: “Chúng ta chớ lãng phí vàng, mà phải bảo vệ vàng của chúng ta” [9].

     Thật xúc động, ngay cả đến giờ phút sắp đi xa, trong Di chúc để lại cho toàn Đảng, toàn dân, Bác cũng không quên nhắc nhở nhân dân ta phải tiếp tục công việc trồng cây gây rừng: “Nên có kế hoạch trồng cây trên đồi. Ai đến thăm thì trồng một cây hoa làm kỷ niệm. Trồng cây nào phải tốt cây ấy. Lâu ngày cây nhiều thành rừng, sẽ tốt cho phong cảnh và lợi cho công nghiệp” [10].

     Nhớ lời dạy về Tết trồng cây của Bác năm xưa, toàn Đảng, toàn dân ta đang ra sức hưởng ứng, tiếp tục duy trì và phát động phong trào trồng cây gây rừng. Vì vậy, nhiều diện tích đất trồng, đồi trọc đã được phủ xanh, nhiều khu rừng đầu nguồn và rừng chắn sóng ven biển được tăng cường bảo vệ; góp phần vào việc cải thiện môi trường sống cũng như làm giảm nhẹ thiên tai mỗi khi bão lớn, mưa nguồn.

     Hưởng ứng phong trào Tết trồng cây của Bác, hàng năm cứ mỗi dịp tết đến, xuân về, Khu di tích Kim Liên lại tổ chức trồng cây. Nơi đây là địa chỉ đỏ cho lãnh đạo cấp cao Đảng, Nhà nước, các tổ chức, đơn vị… đến trồng cây đầu xuân. Mỗi cái cây được trồng đã đem đến màu xanh cho khuôn viên Khu di tích Kim Liên. Hiểu rõ tầm quan trọng của việc trồng cây, cán bộ, viên chức và người lao động cơ quan luôn hưởng ứng nhiệt tình việc trồng cây; đồng thời, phối hợp tốt với công ty cây xanh Huy hiệp chăm sóc vườn xây xanh tốt quanh năm; góp phần quan trọng vào việc cải thiện môi sinh, bảo vệ môi trường di tích xanh, sạch, đẹp./.

Chú giải:

[1]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia – Sự Thật, Hà Nội, 2011, tập 11, tr.528 [2]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 13, tr.23. [3]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 14, tr.248. [4]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 13, tr.23. [5, 6]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 14, tr. 445]. [7]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 12, tr.536. [8]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 15, tr.549. [9]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 13, tr.81. [10]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, tập 15, tr.613.

 

 VƯƠNG NGA