BÁC HỒ QUAN TÂM, GIÁO DỤC THIẾU NIÊN, NHI ĐỒNG

Ảnh: Bác Hồ thăm và chia kẹo cho các em thiếu niên, nhi đồng tại Trại nhi đồng miền Nam ở Hà Nội, ngày 13/2/1961. (Nguồn: Bảo tàng Hồ Chí Minh).

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho trẻ em tình thương yêu và sự quan tâm đặc biệt. Người khẳng định vị trí, vai trò của thiếu nhi trong lịch sử dân tộc: “Thiếu niên, nhi đồng là người chủ tương lai của nước nhà” [1]. Người cũng thường xuyên nhắc nhở, định hướng và giao nhiệm vụ bảo vệ, chăm sóc trẻ em đối với Đảng, Nhà nước, các ban ngành, đoàn thể: “Chăm sóc và giáo dục tốt các cháu là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Công tác đó phải kiên trì, bên bỉ” [2]. Tình cảm, sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục của Người được thể hiện qua những bức thư, lời dạy, bài viết gửi đến thiếu niên, nhi đồng cả nước nhân dịp Tết Thiếu nhi, Ngày khai trường, Tết Trung thu… mãi mãi khắc sâu, trở thành tài sản vô giá đối với các thế hệ măng non Việt Nam.

Với Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Trẻ em như búp trên cành” [3] cần được chăm sóc tận tình, chu đáo về mọi mặt. Tình yêu thương của Bác Hồ dành cho thiếu niên, nhi đồng là tình cảm yêu thương vô bờ bến, là một tình cảm sâu sắc, rộng lớn xuất phát từ niềm tin các cháu sẽ trở thành lớp người tiếp tục sự nghiệp của cha ông, những người trực tiếp xây dựng đất nước ngày một giàu mạnh, văn minh.

Trong Thư gửi học sinh ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tháng 9/1945, Người nhấn mạnh: “Ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em” [4].

Không chỉ khẳng định vai trò, vị trí của thiếu nhi cũng như quyền lợi và nghĩa vụ của các cháu mà Bác luôn ân cần chỉ bảo, dặn dò, động viên các em với những lời tâm huyết, sâu sắc của một người cha, người ông. Trong Thư gửi thiếu nhi Việt Nam đêm Trung thu đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 22/9/1945, Bác căn dặn: “Các em phải ngoan, ở nhà phải nghe lời bố mẹ; đi học phải siêng năng; đối với bầu bạn phải yêu kính. Các em phải thương yêu nước ta. Mong các em mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do” [5].

Trong hoàn cảnh nào và ở đâu, Bác cũng luôn nghĩ về các cháu, hướng các cháu vào những hoạt động vui chơi bổ ích và nề nếp kỷ luật. Dù bận trăm công nghìn việc lãnh đạo đất nước, nhưng Bác vẫn luôn dành thời gian đi thăm các trường học, lớp mẫu giáo, trại thiếu nhi… động viên, khuyên nhủ và cùng vui chơi với các cháu. Đặc biệt, Bác thường xuyên viết thư thăm hỏi, gửi quà động viên các cháu thiếu niên, nhi đồng miền Nam đang sống dưới sự đàn áp của Mỹ – Ngụy, chưa có một ngày hòa bình thật sự. Tình yêu đó, sự quan tâm đặc biệt đó bắt nguồn từ lý tưởng: suốt đời phấn đấu cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng con người. Bác luôn có một sự gắn bó mật thiết, một tình cảm trìu mến, hiền hòa và chu đáo với thiếu nhi.

Trong thư gửi Hội nghị cán bộ phụ trách thiếu nhi tháng 11-1949, Bác nhắc nhở, căn dặn cán bộ giáo dục các cháu phải: “giữ toàn vẹn cái tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của chúng (chớ nên làm cho chúng hoá ra những “người già sớm”… Trong lúc học, cũng cần cho chúng vui, trong lúc vui cũng cần làm cho chúng học. Ở trong nhà, ở trường học, ở xã hội, chúng đều vui đều học. Muốn vậy thì các ban phụ trách nhi đồng cần phải liên lạc mật thiết với cha mẹ và thầy giáo của nhi đồng. Cuối thư, Bác khẳng định: “Giáo dục nhi đồng là một khoa học. Vậy các bạn phải cố gắng học tập, nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm, để tiến bộ mãi. Nhất là phải làm kiểu mẫu trong mọi việc. Như vậy, thì các bạn sẽ thành công” [6].

Nhân Lễ kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong ngày 15/5/1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho thiếu niên, nhi đồng, khen ngợi thành tích các cháu đã đạt được, khuyên các cháu tham gia xây dựng miền Bắc, ủng hộ miền Nam bằng cách thực hiện 5 điều:

“Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào

Học tập tốt, lao động tốt,

Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt,

Giữ gìn vệ sinh,

Thật thà dũng cảm”

Cuối thư Bác khẳng định: “Mai sau, các cháu sẽ là người chủ của nước nhà. Cho nên ngay từ rày, các cháu cần phải rèn luyện đạo đức cách mạng để chuẩn bị trở nên người công dân tốt, người cán bộ tốt của nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh” [7].

Trong mỗi giai đoạn của cách mạng, thiếu niên, nhi đồng luôn là lớp “công dân đặc biệt” được Bác Hồ dành sự quan tâm sâu sát. Chăm lo cho thế hệ trẻ, cho trẻ em được thể hiện trong phong cách sống, trong đạo đức, trong tầm nhìn chiến lược và khoa học của Người.

Trong Di chúc để lại cho muôn đời sau, Bác Hồ đã hai lần nhắc đến các cháu nhi đồng, và Bác luôn dành muôn vàn tình thương yêu của mình cho các cháu nhi đồng Việt Nam và nhi đồng quốc tế. Đoạn mở đầu Di chúc, Bác viết: “Tôi có ý định đến ngày đó, tôi sẽ đi khắp 2 miền Nam Bắc, để chúc mừng đồng bào, cán bộ và chiến sĩ anh hùng; thăm hỏi các cụ phụ lão, các cháu thanh niên và nhi đồng yêu quý của chúng ta” [8]. Ở đoạn kết, Bác lại viết: “Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thiếu niên và nhi đồng” [9].

Ngày nay, thiếu niên, nhi đồng cả nước đã và đang được Đảng, Nhà nước, các đoàn thể và toàn xã hội quan tâm bảo vệ, chăm sóc và giáo dục, được thể hiện bằng các luật định. Nhân Ngày Quốc tế thiếu nhi 1/6/2024, thiếu nhi nước ta một lần nữa ôn lại tình cảm và lời dạy của Bác Hồ kính yêu gửi cho các em nhân dịp Tết Trung thu năm 1952:

“Ai yêu các nhi đồng

Bằng Bác Hồ Chí Minh?..

Mong các cháu cố gắng,

Thi đua học và hành.

Tuổi nhỏ làm việc nhỏ,

Tùy theo sức của mình…

Các cháu hãy xứng đáng:

Cháu Bác Hồ Chí Minh” [10].

Nhớ ơn Bác, toàn thể thiếu nhi Việt Nam nguyện cố gắng học tập, tu dưỡng và rèn luyện thật tốt, trở thành con ngoan, trò giỏi để xứng đáng là “Cháu Bác Hồ Chí Minh” như Bác hằng mong đợi./.

Chú giải:

[1, 2]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tập 15, tr.579.

[3]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 3, tr.240.

[4]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 4, tr.35.

[5]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 4, tr.25.

[6]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 6, tr.251.

[7]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 13, tr.131.

[8]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 15, tr.618.

[9]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 15, tr.624.

[10]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tập 7, tr.499

Vương Nga

MỘT SỐ HÌNH ẢNH THIẾU NIÊN, NHI ĐỒNG THAM QUAN QUÊ BÁC, THÁNG 5/2014