CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 “TẦM VÓC DÂN TỘC VÀ NHÂN LOẠI”

Hằng năm, cứ đến dịp Lễ kỷ niệm chào mừng Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 các thế lực thù địch trong và ngoài nước đã dùng mọi hình thức, thủ đoạn để xuyên tạc, bịa đặt, bóp méo sự thật lịch sử, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như thành quả cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân ta trong Cách mạng Tháng Tám. Nhưng sự thật lịch sử khách quan và thực tiễn lịch sử Việt Nam 80 năm qua đã chứng minh giá trị lịch sử to lớn mang tầm vóc dân tộc và nhân loại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”(1).

Nhìn lại quá khứ lịch sử đầy đau thương của dân tộc Việt Nam cách đây 80 năm mới thấy được giá trị lịch sử và tầm vóc to lớn mà Cách mạng Tháng Tám đã mang lại cho dân tộc Việt Nam. Năm 1884 sau Hiệp ước Pa-tơ-nốt, Việt Nam từ một quốc gia độc lập có chủ quyền chính thức trở thành một nước thuộc địa, dântộc ta trở thành người nô lệ. Dưới ách cai trị của thực dân Pháp, chúng mặc sức bắn giết bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu, bất kỳ ai bằng nhiều cách dã man, rùng rợn từ các kiểu hành hình thời Trung cổ đến các kiểu hành hình hiện đại mà không hề có bất kỳ một lý do nào: “Ngay bên dưới tôi một người Việt Nam bị giội nước sôi, bỏng từ đầu đến chân, phát điên lên muốn nhảy xuống biển. Cha của anh ta quên cả nguy hiểm, bỏ tay chèo ra, ôm xốc lấy anh, bắt nằm xuống lòng thuyền. cuộc vật lộn chớp nhoáng vừa chấm dứt thì gầu nước sôi thứ hai giội xuống do một bàn tay thành thạo, thế là đến lượt chính người cha bị luộc chín. Tôi nhìn thấy ông già giẫy giụa trong thuyền, da bị róc đi tròi thịt đỏ rói, miệng gào rống lên như một con vật”(2). Mạng người Việt Nam như cỏ rác và không bằng loài vật: “Các anh có biết mạng của một người Việt Nam đáng giá bao nhiêu không? Không đáng một xu đâu! Thật đấy. Này nhé, tôi còn nhớ khi chúng tôi đi dưới tàu ngược sông Hồng, người ta đã đem rượu ra đánh cược với nhau xem ai ngồi dưới tàu, bắn mười phát súng mà “hạ” được nhiều mạng người Việt Nam ở trên bờ thì được cuộc”(2). Cách mạng Tháng Tám thành công đã chấm dứt những tội ác tàn bạo của thực dân Pháp cùng bè lũ tay sai đối với dân tộc ta. Chấm dứt tột cùng nỗi đớn đau, đói khát và nhục nhã của dân tộc ta, đưa dân tộc ta từ đêm đen nô lệ đã trở thành người tự do làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. “Lần đầu tiên trong lịch sử nhân dân ta được hoàn toàn giải phóng: Đã phá tan cái xiềng xích nô lệ thực dân, đã đập đổ cái chế độ thối nát của vua quan phong kiến, đã lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Từ đó dân ta làm chủ nước ta”(3).

Trước khi Cách mạng Tháng Tám diễn ra, nước ta đã bị thực dân Pháp xóa bỏ tên trên bản đồ thế giới, chúng gọi là “Đông Dương thuộc Pháp”, chúng xem đồng bào ta là lũ Annamít dơ bẩn. Thiên hạ gọi chúng ta là “vong quốc nô”, đó là một thời kỳ dài vô cùng tủi nhục của dân tộc ta, thế nhưng Cách mạng Tháng Tám giành thắng lợi đã chính thức chấm dứt ách đô hộ của thực dân Pháp, mở ra kỷ nguyên độc lập, lần đầu tiên tên nước Việt Nam có tên bản đồ thế giới: “Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa” với tư cách và vị thế của một quốc gia dân tộc có độc lập, có chủ quyền. Giá trị lịch sử và tầm vóc mà thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám mang lại không chỉ là kết quả của việc giành lại quyền độc lập dân tộc mà còn đặt nền móng cho việc xây dựng một chế độ mới khác hẳn về chất so với chế độ cũ (phong kiến, thực dân) đó là một chế độ xã hội mới mẻ hoàn toàn đối với dân tộc Việt Nam, hiện hữu đầy đủ bản chất dân chủ, nhân văn vì con người, vì hạnh phúc của nhân dân lao động. “Cách mạng Tháng Tám đã lật đổ nền quân chủ mấy mươi thế kỷ, đã đánh tan xiềng xích thực dân gần 100 năm, đã đưa chính quyền lại cho nhân dân, đã xây nền tảng cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, độc lập, tự do, hạnh phúc. Đó là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử của nước ta”(4).

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi của ý chí độc lập tự chủ, tự lực, tự cường của dân tộc Việt Nam, tuy chỉ diễn ra trong 15 ngày, nhưng để có được 15 ngày rung chuyển ấy là là kết quả chuẩn bị chu đáo về mọi mặt của Đảng ta trong suốt 15 năm (1930 – 1945) và của cả một dân tộc khát khao độc lập, tự do. Một dân tộc với lòng yêu nước nồng nàn, không chấp nhận sự cai trị của thực dân Pháp, các phong trào yêu nước, cách mạng chống Pháp diễn ra quyết liệt từ các sĩ phu yêu nước dưới ngọn cờ phong trào Cần Vương đến khởi nghĩa nông dân Yên Thế; từ phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản của các nhân sĩ, trí thức nổi tiếng như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh đến phong trào cách mạng vô sản dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, mặc dù bị thực dân Pháp đàn áp dã man, thậm chí có lúc rơi vào bế tắc, thất bại nhưng không làm nhụt đi ý chí và quyết tâm giải phóng dân tộc của nhân dân ta, từng lớp người đã ngã xuống, lớp sau lại đứng lên, nó như những cơn sóng biển ngày đêm kiên trì ồ ạt vỗ vào bờ vàrồi cuốn phăng đi tất cả, đã thủ tiêu hoàn toàn chính quyền thực dân, phong kiến, giành lại quyền tự do, độc lập cho dân tộc Việt Nam. Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám của dân tộc Việt Nam đã chứng minh và khẳng định một chân lý cho các dân tộc khác trên thế giới hiểu rằng: Một dân tộc có thể đất không rộng, người không đông, kinh tế nghèo nàn, lạc hậu, vũ khí còn thô sơ, thiếu thốn trăm bề, nhưng dưới sự lãnh đạo sáng suốt, bản lĩnh, trí tuệ và đạo đức của một Đảng cách mạng chân chính, sự đoàn kết toàn dân tộc thì dân tộc ấy vẫn có thể làm nên những sự kiện lịch sử vĩ đại có tầm vóc và đi vào lịch sử của dân tộc và thế giới như một bản hùng ca bất hủ, đúng như lời khẳng định của Đại tướng Võ Nguyên Giáp: “Nhân dân Việt Nam đã làm nên câu chuyện thần kỳ tưởng chừng không thể làm được giữa thế kỷ XX. Lần đầu tiên trong lịch sử, một dân tộc vốn là thuộc địa, nửa phong kiến, kinh tế kém phát triển, đánh thắng những cường quốc, đế quốc chủ yếu bằng sức của chính mình, nêu gương anh dũng, bất khuất, trí tuệ, tài năng trước toàn thế giới”(5).

Cách mạng Tháng Tám thắng lợi không chỉ mang lại những giá trị lịch sử to lớn cho dân tộc Việt Nam, mà còn mang tầm vóc nhân loại. Đã góp phần đánh đổ chủ nghĩa phát xít, chọc thủng một khâu quan trọng trong hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc, mở đầu thời kỳ suy sụp và tan rã không gì cứu vãn nổi của chủ nghĩa thực dân cũ, góp phần cống hiến lớn lao vào sự nghiệp giải trừ chủ nghĩa thực dân, giải phóng dân tộc và kiến tạo hòa bình cho khu vực và trên thế giới. Thắng lợi đó đã vượt tầm ảnh hưởng ra khỏi biên giới quốc gia và trở thành động lực, “niềm tin tinh thần, sức mạnh to lớn”, là tấm gương, là nguồn cổ vũ cho các quốc gia, dân tộc đang mất độc lập, tự do. 80 năm đã qua nhưng sự thực lịch sử khách quan về sự lan tỏa củaCách mạng Tháng Tám vẫn còn đó, từ cuộc nổi dậy giành chính quyền của nhân dân Lào đến phong trào đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á, buộc các nước thực dân Âu, Mỹ lần lượt công nhận nền độc lập của Philippin (7/1946), Miến Điện (01/1948), Inđônêsia (8/1950), Malaisia (8/1957). Không chỉ giới hạn ở Đông Nam Á, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám còn góp phần quan trọng thức tỉnh các dân tộc trên thế giới, đặc biệt các nước ở Đông Bắc Á, Nam Á, các nước châu Phi, Mỹ La-tinh vùng lên đấu tranh để tự giải phóng khỏi ách áp bức, bóc lột, lệ thuộc của chủ nghĩa thực dân, đế quốc. Đánh giá về tính lan tỏa của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam đối với phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới trong những năm nửa sau của thế kỷ XX, Giáo sư, nhà Sử học L.Esmonson, trường Đại học Cornell (Mỹ) cho rằng: “Đó là một sự kiện lớn của thế giới. Cuộc Cách mạng Tháng Tám của Việt Nam có một ý nghĩa lịch sử rất to lớn, nó giải phóng con người, giải phóng cho một dân tộc bị áp bức. Trên bình diện quốc tế, nó còn là hình mẫu và là động lực cho nhiều nước khác đứng lên đấu tranh, đánh đuổi thực dân, giành lại chính quyền. Những quốc gia thuộc địa của Pháp, đặc biệt là các nước ở khu vực Đông Dương, châu Phi đã tiến hành công cuộc cách mạng theo đúng tiến trình cách mạng ở Việt Nam”(6). Giáo sư người Jamaica Horet Compel nhìn nhận: “Cuộc Cách mạng Việt Nam năm 1945 có một tác động to lớn đối với lịch sử đấu tranh giành độc lập của các nước thuộc địa Pháp lúc đó, trong đó, có nhiều nước châu Phi. Khi cuộc cách mạng ở Việt Nam thành công, cũng là lúc các nước châu Phi như: Cameroon, Algeria, tanzania… đang chuẩn bị những cuộc cách mạng lớn. Nhờ có bài học từ Việt Nam, họ đã có những bài học kinh nghiệm quý báu, làm nên thành công của các cuộc cách mạng ở những nước thuộc địa Pháp ở châu Phi”(7). Tiến sĩ Sanomish Dashtsevel (Mông Cổ) nhấn mạnh: “Cách mạng Tháng Tám đã tạo điều kiện cho nhân dân Việt Nam làm chủ đất nước, giành được những thành tựu to lớn trong sự nghiệp bảo vệ tổ quốc, xây dựng đất nước. Cuộc Cách mạng Tháng Tám còn có ý nghĩa quan trọng đối với phong trào giải phóng dân tộc và dân chủ ở các nước châu Á và trên thế giới”(8). Báo Nhân dân Inđônêxia: “Chúng ta chỉ có thể bày tỏ sự kính trọng và lòng khâm phục cao nhất đối với nhân dân Việt Nam anh hùng… Với sự chiến đấu anh dũng của họ, nhân dân Việt Nam đã tự đặt mình lên vị trí vẻ vang nhất trên thế giới…”(9). Lịch sử thế giới thế kỷ XX đã ghi nhận tầm vóc thời đại của Cách mạng tháng Mười Nga mở đầu thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên CNXH. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam lại trở thành cuộc cách mạng giải phóng dân tộc mở đầu cho tiến trình sụp đổ của chủ nghĩa thực dân, mở đầu trào lưu phi thực dân hóa trong phong trào cách mạng giải phóng dân tộc trên toàn thế giới và vì vậy, đã góp phần quan trọng “làm biến đổi bản đồ thế giới”(10). Khẳng định vị thế, giá trị thời đại của thắng lợi này, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã làm cho chúng ta trở nên một bộ phận trong đại gia đình dân chủ thế giới. Cách mạng Tháng Tám có ảnh hưởng trực tiếp và rất to đến hai dân tộc bạn là Miên và Lào. Cách mạng Tháng Tám thành công, nhân dân hai nước Miên, Lào cùng nổi lên chống đế quốc và đòi độc lập”(11).

Thời gian đã lùi xa nhưng tầm vóc ý nghĩa thắng lợi, bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị và ngày càng tỏa sáng, nhất là bối cảnh tình hình quốc tế tiếp tục diễn biến phức tạp, các thế lực thù địch không ngừng chống phá bằng chiến lược “diễn biến hòa bình” với nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt và thâm độc hơn. Việc bảo vệ nền độc lập, tự do, bảo vệ chế độ và xây dựng đất nước sẽ gặp nhiều khó khăn, thách thức nhưng với những giá trị đạt được từ sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, Đảng ta, nhân dân ta đã phát đã biết phát huy sức mạnh nội lực kết hợp với ngoại lực để đưa nước ta ngày càng phát triển đúng như lời phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Nhìn lại quá khứ hào hùng của dân tộc Việt Nam 80 năm đã qua kể từ ngày Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, để mỗi người chúng ta hiểu rõ hơn giá trị độc lập, tự do, giá trị của hòa bình, giá trị của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; để bồi đắp lòng tự hào và tinh thần Việt Nam và nhân lên sức mạnh Việt Nam. Độc lập, Tự do, Hòa bình là nền tảng vững chắc để đất nước xây dựng tiềm lực kinh tế, mở rộng hợp tác quốc tế. Người Việt Nam hiểu hơn ai hết giá trị của tự do và hòa bình: “Tự do, hoà bình, không phải dễ. Có được bây giờ, cố gắng mà giữ…” (12). Chỉ có tinh thần yêu chuộng hòa bình, sự tôn trọng giữa các quốc gia dựa trên giá trị chuẩn mực quốc tế mới đem lại cơ hội phát triển cho các quốc gia, dân tộc.

Bản lĩnh Việt Nam, tầm vóc và tinh thần Cách mạng Tháng Tám mãi âm vang, trường tồn, bất diệt, mãi là nguồn động lực to lớn khơi dậy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; truyền cảm hứng, cổ vũ và lan tỏa các giá trị truyền thống cao đẹp cho các thế hệ trên hành trình đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Phan Thủy

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Hồ Chí Minh, Toàn tập,tập 7, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự Thật, Hà Nội, 2011, tr.25; tr.26; tr.27; tr.25)

(2) Hồ Chí Minh (1973, tr 95.96), Văn Hồ Chủ tịch, Nxb Giáo dục Giải phóng, Hà Nội.

(3) Hồ Chí Minh, Toàn tập,Sđd, tập10, tr.85

(4) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.7

(5) Thiếu tướng, TS Nguyễn Hữu Hùng – Báo QĐND

(6) Dẫn theo: Nguyễn Đức thắng: Tầm vóc và ý nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Báo Biên phòng, ngày 10/8/2015, tr.2.

(7) Dẫn theo “Việt Nam trong thế kỷ XX”, Hội thảo quốc tế, H.2008, tr.3.

(8) Dẫn theo “Việt Nam trong thế kỷ XX”, Tài liệu đã dẫn, tr.4.

(9) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.14.

(10) Ngoài ra bài viết có tham khảo thêm tư liệu bài viết “Cách mạng Tháng Tám năm 1945: Giá trị lan tỏa Quốc tế và ý nghĩa đối với việc khơi dậy phát triển đất nước theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng” của TS. Trần Cao Nguyên trường Đại học Vinh.

(11) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.7.

(12) Cựu chiến binh Quách Minh Sơn.

Xem thêm: