QUÁ TRÌNH BÁC HỒ VIẾT DI CHÚC

Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tài sản vô giá đối với toàn Đảng, toàn Quân, toàn Dân ta. Nếu như "Tuyên Ngôn Độc Lâp" là áng văn bất hủ khai sinh nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà với toàn thế giới, thì "Di Chúc" lại là những lời tâm huyết của Bác dặn lai cho thế hệ mai sau, các tầng lớp nhân dân trên các lĩnh vực. Qua Di chúc, những mục tiêu của cách mạng, niềm tin vào con người, đánh gia đầy đủ những cống hiến của nhân dân…đều được Chủ tịch Hồ Chí Minh  dặn lại bằng những lời trân trọng.
Dù đất nước còn gặp nhiều khó khăn nhưng những điều Người dặn lại cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã và đang trở thành hiện thực mãi mãi là nguồn sức mạnh tinh thần dẫn dắt chúng ta trên con đường xây dựng tổ quốc Việt Nam "dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh".
Quá trình Bác Hồ viết di chúc suốt 5 năm (từ 1965 – 1969) đã để lại cho chúng ta nhiều bài học sâu sắc, gợi cho chúng ta nhiều suy nghĩ về các vấn đề khác nhau.
Mở đầu bản viết, Bác ghi rõ: "Nhân dịp mừng 75 tuổi", phía trên, bên trái, Bác ghi thêm hàng chữ "Tuyệt đối bí mật". Bác không muốn cho nhiều người biết việc làm của một người sắp đi xa, ngại dẫn đến những suy nghĩ không có lợi. Cứ như thế suốt 5 năm trời, từ 1965 đến 1969, mỗi năm dành 10 ngày vào dịp sinh nhật mình (từ 10 – 19/5), mỗi ngày dành một giờ (từ 9 đến 10 giờ) chọn đúng vào lúc sức khoẻ tốt nhất trong những năm gần đầy để suy nghĩ, trăn trở trên những trang viết của mình dặn  lại cho mai sau.
Ngày 10.5.1965 ấy, Bác viết:
"… Năm nay tôi đã 75 tuổi. Tinh thần vẫn sáng suốt, thân thể vẫn khoẻ mạnh. Tuy vậy cũng đã là lớp người "xưa nay hiếm". Ai đoán biết tôi sẽ sống và phục vụ tổ quốc, phục vụ cách mạng mấy năm nữa?
Vì vậy, tôi để lại mấy lời này, chỉ nói tóm tắt vài việc thôi. Phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách mạng đàn anh khác thì đồng bào cả nước và đồng chí trong Đảng khỏi cảm thấy đột ngột…".
Đúng 10 giờ, Bác gấp những tờ giấy "Tuyệt đối bí mật" lại, cẩn thận cho vào phong bì rồi để vào ngăn trên giá sách.
Ngày 11.5.1965, đúng 9 giờ, Bác lại lấy phong bì đựng tài liệu "Tuyệt đối bí mật" ngồi vào bàn chăm chú viết. Hôm nay, Bác viết về Đảng, về đoàn kết và đạo đức cách mạng:
"Về Đảng, nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân, phục vụ tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh…
Ngày 12/5/1965, 9 giờ Bác lại ngồi vào bàn. Hôm nay, Bác viết về Thanh niên, nhân dân lao động và niềm tin tất thắng của nhân dân ta trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ: "… Đoàn viên và Thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong…
… Nhân dân lao động ta ở miền xuôi cũng như miền núi đã bao đời chịu đựng gian khổ… Tuy vậy nhân dân ta rất anh hùng, dũng cảm, hăng hái và cần cù…
Dù khó khăn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ thắng lợi…"
Ngày 13/5/1965, khi viết tiếp tài liệu "Tuyệt đối bí mật", trong phần "Về phong trào cộng sản thế giới", Bác Hồ đã dặn lại những lời tâm huyết: "… Tôi càng tự hào với sự lớn mạnh của phong tào cộng sản và công nhân quốc tế bao nhiêu, thì càng đau lòng bấy nhiêu vì sự bất hoà hiện nay giữa các Đảng anh em…"
Ngày 14/5/1965, vì bận công việc nên Bác đã không viết "Lời dặn lại" như đã định. Buổi chiều Bác giành gấp đôi thời gian, từ 14 giờ đến 16 giờ để viết tiếp trang mục về việc riêng:
"Sau khi tôi qua đời, chớ nên tổ chức đám đình, lãng phí ngày giờ và tiền bạc của nhân dân.
Tôi yêu cầu thi hài tôi được đốt đi… trên mộ nên xây một cái nhà giản đơn…
… Tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi  đồng…"
16 giờ ngày 14.5.1965, Bác đánh máy xong tài liệu "Tuyệt đối bí mật", nhưng Bác đánh hàng chữ "Hà Nội, 15.5.1956" trước chữ ký Hồ Chí Minh , bên cạnh, phía trái là chữ ký chứng kiến của đồng chí Lê Duẩn.
Đến 19 giờ, Bác đưa chiếc phong bì  cho đồng chí Vỹ Kỳ và dặn cất giữ cẩn thận, sang năm mồng 10.5 nhớ đưa lại cho Bác.
Năm 1966, ngày 10.5, đồng chí Vũ Kỳ  đưa lại tài liệu "Tuyệt đối bí mật" cho Bác. Nhưng cả ngày 11.5.1966, Bác vẫn không viết gì thêm.
Từ 12 – 14.5.1966, Bác họp Bộ chính trị, chính trong những ngày này, Bác đã ghi thêm một câu đặc biệt quan trọng ở phần "đoàn kết" là: "Phải có tình đồng chí yêu thương lẫn nhau".
Ngày 15.5.1966, Bác vẫn giành mỗi ngày một giờ để tiếp tục suy nghĩ và sửa chữa những điều dặn lại.
Ngày 17.5.1966, Bác đi nghỉ ở Trung Quốc.
Năm 1967: vì đi công tác xa nên Bác không sửa tài liệu "Tuyệt đối bí mật" .
Năm 1968: từ ngày 10 – 19.5.1968, Người vẫn giành mỗi ngày một giờ đồng hồ để tiếp tục sửa chữa "lời dặn lại".
Năm 1969: Ngày 10/5/1969 Hội nghị trung ương họp ở nhà khách Hồ Tây, Bác đến dự, Bác đến dự nên về đến nhà đã hơn 9 giờ. Đây là lần đầu tiên trong 4 năm qua, Bác viết và sửa di chúc từ 9giờ 30 phút đến 10giờ 30 phút. Hôm nay, Bác viết lại toàn bộ đoạn mở đầu.
Ngày 11.5.1969 Bác xem lại tài liệu nhưng không sửa chữa gì thêm.
Ngày 12.5.1969 do buổi sáng hội ý Bộ chính trị nên buổi chiều từ 15giờ đến  16 giờ Bác mới đưa tài liệu "Tuyệt đối bí mật" ra sửa chữa. Những ngày tiếp theo, Bác vẫn đều đặn giành mỗi ngày một giờ để xem lại và sửa chữa. Những ngày này, Bác chủ yếu tập trung vào sửa chữa đoạn mở đầu và phần viết thêm năm 1968.
Ngày 18, 19.5.1969 Bác xem lại toàn bộ bản viết trong 4 năm qua và sửa chữa thêm một số chữ.
Vậy là đến lúc này, Bác đã viết xong toàn bộ bản di chúc lịch sử. Tất cả các phần đều được Bác thêm bớt sửa chữa qua 4 năm suy ngẫm. Riêng năm 1968, Bác viết bổ sung thêm nhiều điểm quan trọng nhưng giống như là một bản phụ lục chứ không viết vào bản chính thức như đã công bố.
Quá trình Bác Hồ viết di chúc đã cho chúng ta những bài học quý giá. Đầu tiên đó là tính cẩn thận trong công việc, trong cuộc sống. Bản di chúc đã được hoàn thành từ năm 1965 nhưng năm nào Bác cũng xem xét, sửa chữa. Thứ hai, đó là bài học về sự kiên trì, đúng giờ đúng việc, tiết kiệm thời gian  của Bác. Quá trình viết di chúc, có 3 lần Bác không viết đúng giờ đã định là ngày 14.5.1965, ngày 10.5.1969 và ngày 12.5.1969 nhưng lại viết vào những giờ khác để bù vào. Suy nghĩ kỹ trước khi viết, còn thời gian là phải sửa chữa, thêm bớt, cẩn thận trong từng câu, từng chữ của mình. Nói đi đôi với làm, sống và làm việc theo khoa học. Thứ ba, đó là bài học về việc giải quyết các mối quan hệ giữa bình đẳng và công bằng xã hội, các nhóm lợi ích, là sự quan tâm đến lợi ích tập thể, lợi ích cá nhân và sự hoà nhập giữa hai nhóm lợi ích này. "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" không phải là học những điều gì đó quá lớn lao, xa vời mà chúng ta hãy học Bác từ những việc làm hàng ngày, những điều tưởng chừng như rất bình dị trong cuộc sống.